Ο ποντικός και ο άνθρωπος
Για πάνω από 10 χρόνια η καθημερινή μου ενασχόληση αφορούσε κυρίως ποντικούς παρά ανθρώπους. Τα έμαθα κυριολεκτικά και από έξω και από μέσα. Και από την καλή και από την ανάποδη. Με δάγκωσαν πολλές φορές, με κατούρησαν και με έχεσαν αναρίθμητες φορές. Έπιασα με τα χέρια μου πολλές χιλιάδες ενήλικα και νεογέννητα ζώα, έκανα άπειρες απομονώσεις DNA, ανατομίες, συλλογές αίματος και οργάνων, τομές σε ιστούς.
Ο εργαστηριακός κύκλος όμως κάποια στιγμή έκλεισε και άφησε πίσω του πολλές αναμνήσεις.
Μόνο τώρα που συναναστρέφομαι αποκλειστικά με ανθρώπους κατάλαβα τη σημασία των ποντικών. Στην Ευρώπη τους σιχαινόμαστε ίσως επειδή "πέρασε" μέσα στο DNA μας η φρίκη των πανδημιών του Μεσαίωνα που μεταδίδονταν μέσω των τρωκτικών. Ήταν ωστόσο μια συναναστροφή που δεν είχε δόλο. Αυτά τελούσαν εν μακαριότητα μέσα στην παραζάλη του ενστίκτου κι εγώ τελούσα εν αγωνία μέσα στην ανάγκη του βιοπορισμού. Θυμάμαι μια φορά που γεννήθηκε ένας ποντικός με 6 δάκτυλα. Τον έβαλα στην άκρη για να μην συμμετάσχει σε πείραμα. Τον «έσωσα» μαρκάροντάς τον για ευθανασία. Πόσο ποιητικό!
Η επαφή μου με τους ποντικούς δεν στερείτο καθόλου και φιλοσοφικής χροιάς. Για παράδειγμα, ενώ ήξερα ότι εγώ τα εκτρέφω με σκοπό μια μέρα να τα «θυσιάσω» για το καλό της επιστήμης, στην πραγματικότητα γνώριζα πως εγώ ήμουν ο αναλώσιμος. Όπως είπα πριν, οι ποντικοί με δάγκωσαν, με κατούρησαν και με έχεσαν. Αληθινά, κυριολεκτικά, καθημερινά γεγονότα. Δεν κράτησα καμιά κακία. Πόσες φορές δεν βυθίστηκα στις σκέψεις μου ενώ ήμουν «χωμένος» μέσα στο animal house του ερευνητικού κέντρου που εργαζόμουν; Πόσες φορές δεν έκανα γόνιμους συνειρμούς με αφορμή κάτι που είδα στη συμπεριφορά των ποντικών και των ανθρώπων; Στους ποντικούς οφείλω τουλάχιστον το πρώτο μου βιβλίο (εκδόθηκε το 2015) γιατί όσο δούλευα πάνω τους, ταυτόχρονα επεξεργαζόμουνα στο κεφάλι μου το περιεχόμενο του βιβλίου.
Οι άνθρωποι όμως; Τί γίνεται με αυτούς; Κι αυτοί σε δαγκώνουν, σε κατουρούν και σε χέζουν. Μεταφορικά θα μου πείτε. Ναι, πλην όμως εξίσου αληθινά! Μάλιστα περισσότερο αληθινά και περισσότερο απόλυτα, καθώς εδώ εμπεριέχεται και η έννοια της αυτόβουλης πράξης. Υπάρχει και η εκδοχή της εναλλακτικής απόφασης.
Στη μυθολογία μας ο εξολοθρευτής των μυών (=ποντικών) είναι ο Σμινθεύς Απόλλων (Υπήρχε και μια πόλη της Τρωάδας που ονομαζόταν Σμίνθα, αλλά δεν αναφέρεται από τον Όμηρο). Στην Κρήτη υπάρχει η λέξη σμίνθος που σημαίνει ποντικός. Ο Καζαντζάκης είχε μια γάτα που την έλεγε Σμινθίτσα. Μεταφορικά – ίσως – οι προγονοί μας αντιλήφθηκαν ότι τους «ποντικούς» τους νικά το «Φως».
Τα τελευταία χρόνια βλέπω αληθινούς ποντικούς μόνο στη Ζάκυνθο.
Μερικές φορές μου λείπουν…